Waar moeten ontwerpers rekening mee houden na ingang van de aangescherpte TOjuli-eis? En wat als je niet aan de eis voldoet? Op 1 juli 2024 gaat de aanscherping van de Temperatuur Overschrijding Juli in. Voorheen was het toepassen van actieve koeling (bijvoorbeeld vloerkoeling) genoeg om de TOjuli op nul te zetten. Maar met de aanscherping van de eis is dit niet langer voldoende. Dat betekent dat er naast koeling andere maatregelen getroffen moeten worden. Helaas weet je vaak pas of je aan de voorwaarden voldoet wanneer je jouw ontwerp gereed hebt. Drietech & Verhoef heeft daarom onderzocht welke maatregelen ontwerpers kunnen nemen in hun proces en hun ontwerp om te voldoen aan de nieuwe eis. Zo weet jij wat je na 1 juli kunt verwachten.
Welke consequenties heeft de nieuwe TOjuli-eis voor jouw ontwerp?
De nieuwe TOjuli maakt voor berekeningen onderscheid tussen woongebouwen en appartementen. Ons onderzoek heeft zich gericht op de volgende woningtypen: appartementen, rijwoningen, hoekwoningen, twee-onder-één-kappers, en vrijstaande huizen. Voor de nieuwe eis geldt dat wanneer er weinig ramen in een woning zijn, er over het algemeen geen extra maatregelen nodig zijn om oververhitting te voorkomen. Met de voorwaarde ‘weinig ramen’ wordt bedoeld dat de raamoppervlakte gedeeld door de gebruiksoppervlakte (GBO) kleiner of gelijk moet zijn aan 0,2. Oftewel: per 10 m2 GBO mag er 2 m2 raam aanwezig zijn. Wanneer een ontwerp hier niet aan voldoet (en dat is naar verwachting heel vaak), zal men onder de nieuwe regelgeving een deel van de raamoppervlakte moeten voorzien van zonwering, zonwerend glas of voldoende belemmering (overstek). Maar omdat de ene woning de andere niet is, kan dit uiteraard per woningtype verschillen. Hieronder wordt daarom een overzicht gegeven met de verwachte veranderingen per woningtype. Let op: deze indicatie is gebaseerd op een vergelijking van meerdere referentieprojecten. Omdat ieder project weer anders is, kan het dus voorkomen dat onze resultaten niet van toepassing zijn op jouw project. Het is dus altijd noodzakelijk om per project te bekijken welke maatregelen en berekeningen er nodig zijn.
Appartementen
De meeste appartementen zullen maatregelen nodig hebben om te voldoen aan de nieuwe TOjuli-eis. Zeker wanneer een appartement bestaat uit één verdieping met een grote pui en veel ramen, zullen extra maatregelen nodig zijn. In dat geval kan er overwogen worden om zonwerend glas, zonwering of screens toe te passen, afhankelijk van de gewenste look en functie. Er kan ook worden gekozen om een GTO-berekening te maken voor een geselecteerd aantal woningen. Hiermee kan het aantal maatregelen worden beperkt.
Rijwoningen
De meeste rijwoningen, ook wel tussenwoningen genoemd, zullen naar verwachting geen extra maatregelen nodig hebben om te voldoen. Met maar twee gevels en een relatief hoge GBO zal dit woningtype in de meeste gevallen de voorwaarde voor weinig ramen behalen.
Hoekwoningen
Het type hoekwoning heeft over het algemeen evenveel raamoppervlakte als een twee-onder-één-kapwoningen. Maar omdat het GBO van hoekwoningen aanzienlijk kleiner is dan bij twee-onder-één-kapwoningen, verwachten we dat dit woningtype waarschijnlijk niet zal voldoen aan de aangescherpte TOjuli-eis. Ook hier zullen extra maatregelen getroffen moeten worden om oververhitting van de woning te voorkomen.
Twee-onder-één-kapwoningen
Dit woningtype voldoet wel aan de voorwaarde voor weinig ramen. Reden hiervoor is dat de GBO vaak groter dan gemiddeld is en de raamoppervlakte op de drie gevels gelijk is met die van een hoekwoning.
Vrijstaande woningen
Vier gevels en veel ramen: vrijstaande woningen zullen waarschijnlijk ook allemaal maatregelen nodig hebben om te voldoen aan de TOjuli-eis. Maar ook hier geldt: niet alle vrijstaande woningen zijn hetzelfde, dus onderling verschil is mogelijk. Voor de hand ligt zonwering en/of zonwerend glas.
Kopersopties
Een ander aspect om rekening mee te houden is het toevoegen van kopersopties in een ontwerp. Deze kunnen namelijk veel invloed hebben op het GBO en de raamoppervlakte. Werken de kopersopties GBO-verruimend, kan het zijn dat bijvoorbeeld een hoekwoning ineens wél voldoet aan de nieuwe eis. En omgekeerd, wanneer een koper kiest voor meer raamoppervlakte (bijvoorbeeld een erker, dakramen of dakkapel), zorgt de aanpassing ervoor dat de nieuwe eis juist niét behaald wordt. De invloed van kopersopties is dus projectspecifiek. Wij adviseren dan ook om kopersopties vroegtijdig door te laten rekenen om verrassingen te voorkomen.
Wat nou als je ontwerp niet voldoet?
Wat moet je doen als jouw ontwerp niet voldoet aan de voorwaarde voor weinig ramen? Er zijn verschillende mogelijkheden waarmee je alsnog kunt voldoen aan de TOjuli-eis. Deze zijn uiteraard afhankelijk van de context:
- Een bijlage AA-berekening (NTA8800) of koellastberekening laten maken;
- Een GTO-berekening laten maken waarmee op ruimte niveau het aantal overschrijdingsuren wordt bepaald;
- Een reguliere energieprestatieberekening laten maken waar de TOjuli-eis gesteld wordt op appartementniveau (geldt ook voor grondgebonden woningen). Dan kunnen de maatregelen zoals in de vorige paragraaf zijn beschreven, worden toegepast.
De twee meest voor de hand liggende opties zijn de GTO-berekening en de reguliere energieprestatieberekening. Deze berekeningen zijn namelijk het breedst toepasbaar en het minst complex. En gelukkig kunnen we je daarbij helpen!
Conclusie
De wijziging van de TO-juli eis heeft veel impact. Om goed in te kunnen spelen op de aangescherpte TOjuli is het verstandig om je bewust te zijn van de consequenties die aan de aangescherpte eis verbonden zijn. Een goede voorbereiding zit hem dus in het proces: architecten en ontwikkelaars zullen aan de voorkant van projecten al rekening moeten gaan houden met deze ontwerpaspecten. Op die manier voorkomen ze later in het proces verrassingen en onvoorziene wijzigingen. Integraal ontwerpen lijkt zo dus steeds belangrijker te worden. Want met meer inzicht kun je beter inschatten waar een ontwerp aan moet voldoen. En dat scheelt weer in de kosten!
