Wat is de link tussen oceaanroeien en oplossingen voor netcongestie? Paul Heijnen, Adviseur Duurzaamheid bij Drietech & Verhoef sinds 2023, vertelt een persoonlijk verhaal over zijn tijd waarin hij met drie andere twintigers, in een team genaamd “Team Out of the Blue”, de Atlantische Oceaan over roeide in 36 dagen.
“Afgelopen jaar heb ik mee mogen doen aan een unieke uitdaging: de Atlantische oceaan over roeien. Het was een enorm bijzonder avontuur, waarin ik volledig uit de ‘sleur’ van het dagelijks leven ben gehaald. Door meer dan een maand lang op zee te zijn, ben me ook bewuster geworden over duurzaamheid en hoe we omgaan met energie. Tijdens deze tocht waren volledig zelfvoorzienend. Voor drinkbaar water waren we afhankelijk van een energie-intensieve watermaker (d.m.v. ontzilting). Die energie kregen we van onze zonnepanelen. Doordat de zon niet alle dagen even veel scheen, moesten we de weersvoorspelling goed in de gaten houden. Op momenten dat het zonnig was moesten we extra water ontzilten en onze kleding wassen. Ook hadden we ten alle tijden een buffer voor vers water in jerrycans en een energiebuffer in onze accu.
Op zee heb je natuurlijk niet te maken met teruglevering aan het net of een vaatwasser die aangaat. Toch zijn er paralellen te trekken tussen ons energieverbruik op zee en de huidige uitdagingen binnen de energietransitie. Denk bijvoorbeeld aan het veelbesproken probleem van netcongestie: door de transitie naar duurzame energiebronnen zoals windmolens en zonnepanelen is het opwekken van energie steeds meer afhankelijk van weersomstandigheden. Hierdoor is de energieopwekking minder constant en ook minder makkelijk flexibel aan te sturen dan bij fossiele energie. Het huidige elektriciteitsnet heeft niet de capaciteit om de steeds groter wordende fluctueringen goed op te vangen.
Het principe van gelijktijdigheid
Er zijn twee manieren om met netcongestie om te gaan: het net vernieuwen en ons gedrag veranderen. Er wordt momenteel fors geïnvesteerd in netverzwaring om zo de capaciteit van het net te vergroten. De realisatie hiervan loopt echter achter de feiten aan én hiervoor zijn een hoop extra middelen nodig. De andere mogelijkheid is om de beschikbare capaciteit van het net efficiënter te gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan het direct zelf gebruiken van eigen opgewekte energie, of door energieoverschotten lokaal op te slaan in buffers.
Door de (eigen) opgewekte energie direct ter plekke te gebruiken, kan voorkomen worden dat deze energie bijdraagt aan overbelasting van het net. Dit principe wordt gelijktijdigheid genoemd en kan toegepast worden op verschillende niveaus. Op het niveau van huishoudens kun je bijvoorbeeld denken aan het aanzetten van de (af)wasmachine of andere elektrische apparaten die veel stroom verbruiken op het moment dat je zonnepanelen veel energie opwekken. Op industrieel niveau kun je op vergelijkbare wijze energie-intensieve processen uitvoeren wanneer de zon schijnt of het hard waait. Hiervoor is het essentieel dat er een directe verbinding is tussen de lokale duurzame bron en de verbruiker, om zo het net te ontlasten. Daarnaast is het belangrijk om te de weersvoorspelling te monitoren om (al dan niet geautomatiseerd) te bepalen wanneer er energieoverschotten zullen zijn. Bijkomend voordeel is dat het ook financieel interessant is: tegenwoordig kost het namelijk (steeds meer) geld om energie terug te leveren op momenten van overschot. Zo bespaar je dus geld wanneer je minder terug levert, en opnieuw wanneer je op moment van tekorten je eigen overschot gebruikt vanuit een buffer.”
Bij energiebuffers kan gedacht worden aan thuisbatterijen, warmte- of waterstofopslag als manieren om een resterend overschot aan opgewekte energie lokaal op te vangen. Deze energie kan later weer ingezet worden wanneer er energie tekort is. Overwegingen hierin zijn de efficiëntie van de opslagmethode, de investeringskosten en natuurlijk het materiaalgebruik.
Als dit soort strategieën effectief worden toegepast, kunnen er meer stappen worden gezet in de energietransitie en komen we dichter bij een duurzame toekomst. Want, het net is de oplossing nu net niet, met ons gedrag is op korte termijn veel meer te winnen. Reden dus om iets te doen met gelijktijdigheid en lokale buffers. Net zoals wij dat op de oceaan deden met geplande wasjes en watervoorraden. Doe je ook mee?”
